Τι είναι η Ειδική Διαπαιδαγώγηση

Ως Ειδική Διαπαιδαγώγηση ορίζεται το σύνολο των παρεχόμενων εκπαιδευτικών υπηρεσιών στους μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Ο ειδικός παιδαγωγός καταρτίζει εξειδικευμένα ή προσαρμοσμένα υλικά και μεθόδους βασισμένες σε δεδομένα που εξυπηρετούν τη δημιουργία ατομικά σχεδιασμένης, εντατικής και στοχοκατευθυνόμενης διδασκαλίας.

Ποιος είναι ο σκοπός της Ειδικής Διαπαιδαγώγησης

Σκοπός της Ειδικής Διαπαιδαγώγησης είναι να διασφαλιστούν ίσες ευκαιρίες για συμμετοχή και συνεισφορά στην κοινωνία, σε παιδιά και εφήβους με διαπιστωμένες ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Επιπλέον, σκοπός είναι η προσωπική τους ευημερία μέσω της ανεξάρτητης διαβίωσης και της οικονομικής αυτάρκειας και αυτονομίας.

Σύμφωνα με τον W. Heward (2011) o θεμελιώδης σκοπός της Ειδικής Διαπαιδαγώγησης είναι «να προλαμβάνει, να περιορίζει ή/ και να ξεπερνά τα εμπόδια που μπορεί να παρακωλύουν τη μάθηση και την πλήρη ενεργητική συμμετοχή ενός ατόμου με αναπηρίες στο σχολείο και την κοινωνία».

Ποιοι είναι οι στόχοι της Ειδικής Διαπαιδαγώγησης

Η Ειδική Διαπαιδαγώγηση θέτει επιμέρους στόχους, με μακροπρόθεσμο αυτόν της λειτουργικότητας των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.

Πρώτος στόχος είναι η βελτίωση και αξιοποίηση των δεξιοτήτων και δυνατοτήτων τους, ώστε να ενταχθούν ή επανενταχθούν στο γενικό σχολείο, εφόσον αυτό κρίνεται εφικτό.

Επόμενος στόχος είναι η ένταξή τους στο εκπαιδευτικό σύστημα, στην κοινωνική ζωή και στην επαγγελματική τους ζωή να είναι αντίστοιχη των δυνατοτήτων τους.

Ως τελευταίος στόχος ορίζεται η αποδοχή των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, η συμβίωση τους με το κοινωνικό σύνολο και η ισότιμη κοινωνική εξέλιξη, ώστε να καταστεί δυνατή η προσβασιμότητα αυτών και των γονέων/ κηδεμόνων τους σε όλες τις υποδομές, τις υπηρεσίες και τα προσφερόμενα αγαθά.

Ποιοι είναι οι μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες

Τα παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες περισσότερο μοιάζουν παρά διαφέρουν από τα άλλα παιδιά. Ωστόσο, οι διαφορές αυτές αφορούν σε σημαντικά σημεία και η αναγνώριση και αντιμετώπιση των σημείων αυτών, έχει αντίκτυπο στη επιτυχία των παιδιών αυτών στο σχολείο και την μετέπειτα ζωή τους. Οι διαφορετικές μαθησιακές ικανότητες ποικίλουν τόσο, όσο και τα σωματικά γνωρίσματα των παιδιών (π.χ. κάποια παιδιά είναι πιο ψηλά, κάποια πιο αδύνατα, κ.ο.κ.).

Οι μαθησιακές ικανότητες κάποιων παιδιών διαφέρουν από το μέσο όρο (είτε προς τα κάτω ή προς τα πάνω) σε βαθμό που απαιτούν εξατομικευμένο πρόγραμμα προκειμένου να επωφεληθούν από την εκπαίδευση. Συνεπώς, ο όρος ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες αφορά σε παιδιά με μαθησιακά προβλήματα, συμπεριφορικά προβλήματα, σωματικές αναπηρίες, αισθητηριακές διαταραχές, χαρισματικά σε νοητικό επίπεδο ή με κάποιο ειδικό ταλέντο.

Σε ποιες κατηγορίες διαφορετικών ικανοτήτων απευθύνεται η Ειδική Διαπαιδαγώγηση

• Μαθησιακές δυσκολίες
• Διαταραχές λόγου και ομιλίας
• Διανοητικές αναπηρίες (νοητική καθυστέρηση)
• Συναισθηματικές ή/και συμπεριφορικές διαταραχές
• Διαταραχές προσοχής και συγκέντρωσης
• Αυτισμός
• Διαταραχές ακοής
• Διαταραχές όρασης
• Σωματικές αναπηρίες ή προβλήματα υγείας
• Τραυματική εγκεφαλική βλάβη
• Ψυχοκινητική καθυστέρηση
• Χαρισματικότητα και ταλέντα

Πώς πραγματοποιείται η Ειδική Διαπαιδαγώγηση

Πρωταρχικό ρόλο στη λήψη αποφάσεων οι οποίες θα καθορίσουν τους στόχους της παρέμβασης, αποτελεί η αξιολόγηση των γνωστικών και μαθησιακών ικανοτήτων του παιδιού ή του εφήβου. Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης θα καθορίσουν και το είδος της παρέμβασης που θα υιοθετηθεί από τον Ειδικό Παιδαγωγό.

Προληπτική παρέμβαση

Δράσεις που εμποδίζουν την εξέλιξη ενός πιθανού ή μικρού προβλήματος και μειώνουν τα αρνητικά αποτελέσματα.

Διορθωτική παρέμβαση

Επιχειρεί να εξαλείψει τις συνέπειες ενός διαπιστωμένου προβλήματος διδάσκοντας δεξιότητες ακαδημαϊκές (ανάγνωση, γραφή, αριθμητική), κοινωνικές (έναρξη και διατήρηση συζήτησης), αυτοεξυπηρέτησης, επαγγελματικές (προετοιμασία των μαθητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για την αγορά εργασίας).

Αντισταθμιστική παρέμβαση

Διδασκαλία εναλλακτικών δεξιοτήτων που επιτρέπουν στο παιδί να υλοποιήσουν έργα παρά τις δυσκολίες (χρήση υποστηρικτικών μηχανημάτων, εναλλακτικές μορφές επικοινωνίας, κ.α.).

Συμβουλευτική γονέων σε θέματα διαπαιδαγώγησης

Ο Ειδικός Παιδαγωγός είναι καταρτισμένος σε θέματα ψυχικής υγείας και συμπεριφοράς και ικανός να αναλύσει και να προτείνει τεχνικές αναφορικά με την αφομοίωση της σχολικής ύλης και τις απαιτήσεις του εκπαιδευτικού και κοινωνικού περιβάλλοντος.

Δεξιότητες που αξιοποιούνται

• Δεξιότητες μίμησης
• Οπτική αντίληψη
• Ακουστική αντίληψη
• Μνήμη
• Συγκέντρωση
• Φωνολογική επίγνωση
• Δεξιότητες προφορικού λόγου
• Ακουστική αντίληψη
• Εκτέλεση εντολών
• Αυτό-εικόνα

Μαθησιακοί τομείς που καλλιεργούνται

• Αναγνωστική ικανότητα
• Γραφή
• Ορθογραφία
• Κατανόηση γραμματικών και συντακτικών κανόνων
• Παραγωγή γραπτού λόγου
• Επεξεργασία, κατανόηση και απομνημόνευση γραπτού λόγου
• Μαθηματική σκέψη